Opdracht Moderne Literatuur

1.    Adriaan van Dis, Indische Duinen

Amsterdam,  1994, Vierde Druk

314 pagina’s

2.    Autobiografische proza, ontwikkelingsroman

3.    Samenvatting:

Indische Duinen is een verhaal over een gezin, een moeder en drie dochters (Jana, Ada en Saskia), dat terugkeert uit het oude Indië. Samen met Justin. De oorlog en het Japans kamp liggen achter hen, maar Nederland biedt geen vrede. Al die tijd op het schip en in het kamp, heeft hen zwak gemaakt. Ze bezitten niets om een bestaan op te bouwen. Ze vestigen zich in een koloniehuis in de duinen. Er wordt een zoon geboren. Een buitenstaander die in een sfeer van verzwegen leed wordt opgevoed. Zijn vader (Justin) wil hem harden voor de volgende oorlog. Hij sterft wanneer de zoon 11 jaar is. Zijn vader was, een ex-militair van het KNIL. Ook hij had het in het dagelijks leven vaak moeilijk met zijn Indisch verleden. Dit was te merken aan de manier waarop hij zijn kinderen behandelde en zelfs mishandelde. Na 46 jaar ontrafelt hij de geheimen en leugens van zijn familie. 
Bij de dood van zijn halfzuster Ada vindt hij haar dagboeken waardoor hij gaat na-denken over het Indische verleden van zijn ouders en de band die hij had met zijn vader. De man 'wiens naam hij zelfs had afgezworen'. De man die zoveel wrok bij hem opwekt, maar tegelijk ook zoveel genegenheid. 
De zoektocht van de hoofdpersoon leidt ons door het heden en zijn Indische verleden, waardoor hij verloren familieleden ontdekt (de band met hen blijkt achteraf vrij ingewikkeld te zijn). Maar handelt vooral over de grote innerlijke tweestrijd tussen zijn gevoelens van zowel haat als liefde voor zijn vader. 
Maar hoe meer hij over diens verleden en het leed dat hij heeft doorgemaakt te weten komt, hoe meer hij beseft dat hij toch wel van hem hield, ondanks de slagen en de vernederingen die hij hem bezorgde. Langzamerhand ontstaat er een beeld van de man, waardoor je hem begrijpt. De pakken slaag die de zoon krijgt zijn beter te begrijpen wanneer hij het harde leven van zijn vader kent. Dan is hij niet meer de boeman, maar een man die zijn zoon wilde harden tegen het leven. 
Hij komt ook veel over zijn zussen en moeder te weten en ziet in dat familie hebben belangrijk is, zelfs al kan hij er niet goed mee opschieten. Hij is nogal sceptisch over de krachten die zijn moeder en zusters toekennen aan allerlei mystieke zaken. 
Hij staat voor de problemen van de tweede-generatie. De generatie die niet in Indië geboren is, maar wel te maken krijgt met de frustraties van hun ouders. [1]

Autobiografisch of niet?

Adriaan van Dis is geboren op 16 december 1946 in Bergen. Hij was de zoon van Victor Justin Mulder en Maria van Dis. Zijn ouders hadden elkaar ontmoet in Nederlands-Indië. Zijn moeder had al drie dochters uit een eerder huwelijk, ook zijn vader was al eerder getrouwd. Zijn familie had erg veel meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog en waren daar door getekend. Adriaans vader moest meewerken aan de Pakanbaroe-brug op Sumatra en zijn moeder belandde samen met haar dochters in een interneringskamp, nadat haar eerste echtgenoot onthoofd was. Adriaan was de enige van het gezin die deze verschrikkelijke oorlog niet had meegemaakt en daarom was hij in zekere zin ook een buitenstaander. Hij had namelijk geen enkele kennis van wat er in Nederlands-Indië allemaal met zijn familie gebeurd was.

De vader van Adriaan van Dis was zeer getraumatiseerd door de gebeurtenissen in de oorlog, mede daarom was hij arbeidsongeschikt geraakt. Daarnaast vond hij het ook moeilijk om te integreren in Nederland. Doordat zijn vader niet kon werken, was hij altijd thuis. Zijn opvoeding was heel streng en hardhandig, het kwam ook vaak voor dat Adriaan werd geslagen door zijn vader. Daardoor herinnert Adriaan zijn vader als een wrede man, maar ziet hem ook als een slachtoffer.[2]

Het boek Indische Duinen is dus waarschijnlijk gebaseerd op het eigen leven van Adriaan van Dis. De ik-figuur wordt ook geslagen door zijn vader. De ouders hebben het in het boek ook moeilijk met de gebeurtenissen die zich in hun verleden op Nederlands-Indië hebben afgespeeld. Daarnaast had de hoofdpersoon geen idee van het verleden van de rest van zijn gezin, net als Adriaan zelf. Het grootste deel van Indische Duinen is dus waarschijnlijk autobiografisch.

Nu ik weet dat het boek voor een groot deel gebaseerd is op het eigen leven van Adriaan van Dis, krijg ik nog meer sympathie voor de karakters in het verhaal. Ze hebben namelijk allemaal geen makkelijk leven gehad; de gebeurtenissen op Nederlands-Indië hebben een grote stempel gedrukt op het gezin. Nu ik weet dat het meeste wat in het boek staat echt gebeurd is, wordt het opeens veel realistischer en komt het nog meer binnen.

---

[1] http://www.samenvattingen.com/documenten/8402570/Indische+duinen+Dis%2C+Adriaan+van/?q=indische%20duinen

[2] http://www.adriaanvandis.nl/

http://www.atlascontact.nl/auteur/adriaan-van-dis/